Her zaman sağlıklı beslenmek, yeterli ve dengeli besin alımından bahsediyoruz. Peki aldığımız bu besinlerin hazırlanma,saklanma,pişirme,servis aşamalarını biliyor ve ona göre mi seçiyoruz? Bu yazımda sizlere karbonhidrat,protein vb. den farklı olarak gizli bir tehlike olan besin zehirlenmeleri, sağlıklı besin seçimi,güvenli besin tüketiminden bahsetmek istiyorum.
Yaşamımız için önemi büyük olan besinler satın almadan tüketime kadar geçen aşamalarda hijyenik koşulların yeterince sağlanamamasına bağlı olarak zararlı hale gelebilmektedir.Özellikle sıcaklığın iyice artmaya başladığı şu dönemlerde bakteriler ve toksinlerinin üremesi için uygun ortamlar daha kolay sağlanmakta, en ufak bir etkenle besin zehirlenmeleri kaçınılmaz olmaktadır. Yaz aylarında hijyen koşullarında daha çok eksiklik olmakta ve enfeksiyonlar oluşarak ishallere neden olarak toplum sağlığı tehdit altında kalmaktadır. Hijyen haricinde besinlerin saklanma ortamları, hazırlanma ve pişirilme aşamalarındaki hatalar besin kaynaklı hastalık artışına neden olmaktadır.
Besin zehirlenmesi nedir?
Herhangi bir içecek ya da yiyeceğin tüketimi sonucunda meydana gelen enfeksiyon veya zehirlenme durumuna verilen genel bir isimdir. Genellikle hafif seyirli ve kısa süreli rahatsızlıklardır ancak zehirlenmeye yol açan besine,kişinin bağışıklık durumuna, bağlı zaman zaman ağır seyrederek ölüme bile götürebilir. Özellikle kritik durumlar: gebeler,bebekler,çocuklar ve yaşlılardır.(bağışıklık açısından zayıf olduklarından) Zehirlenme etkeni kimyasal maddeler,doğal besin toksinleri,parazitler ve mikroorganizmalardır. En sık görüleni bakteri kaynaklı zehirlenmelerdir.
Hastalık yapan mikroorganizmanın bulunduğu miktara,tüketilen besin miktarına ve kişiye göre değişmekle birlikte sıklıkla mide bulantısı,kusma,ishal,karın ağrısı,karında kramplar görülür. Dikkat edilmesi gereken nokta belirtilerin,besin tüketiminde ne kadar süre sonra başladığıdır. Bu rahatsızlıkların bazınlarında altta yatan neden farklı olabilir ancak besin tüketildikten sonra ani olarak başlıyorsa ve giderek artıyorsa zehirlenmeden şüphelenilmelidir. (30 dk -72 saat)
Zehirlenme şüphesi varsa ne yapılmalıdır?
-Karında kramp,ağrı varsa asla sağlık kuruluşuna gitmeden önce ağrı kesici herhangi bir ilaç kullanılmamalıdır. Ağrı kesici alınıpta ağrı giderilirse belirtinin yeri ve şiddeti sağlık çalışanı tarafından tanımlanamaz ve tanı koyulması uzayabilir.
-Kusma ve ishal vücudun zehre karşı gösterdiği bir belirtidir. Bunun için de ishal ya da kusma giderici ilaçlar alınmamalı ve belirtiler yok edilmemelidir.
-İshal durumu söz konusuysa vücudunuz su kaybedeceğinden sıvı tüketimi yapılmalı (bol miktarda temiz içme suyu,ayran,maden suyu vb. yağsız sıvılar tercih edilmelidir.) dehidratasyonun ilerlemesi durdurulmalıdır.
-İshal durumu geçene kadar yoğurt,pirinç lapası,haşlanmış patates gibi besinler tüketilmeli ve bağırsak hareketliliğini arttıran ve posadan zengin çiğ sebzelerden ve meyvelerden kaçınılmalıdır.(kabak,erik,incir,kayısı,karpuz vb.)
-Kanlı ishal,şiddetli baş ve karın ağrısı, vücutta generalize ateş varsa hemen en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Bu belirtiler görülmeye başlandıktan 2-3 gün sonra hiçbir gerileme olmadıysa mutlaka doktora başvurulmalı ve altta yatan etken ve alerji durumu kontrol edilerek tedavi olunmalıdır.
Yiyecek alırken; donmuş bile olsa, pişmemiş besinle yan yana olan besinleri tüketmemelisiniz.
Kapağı bombeli ya da ezik konserveleri satın almayınız. Buzdolabı dışında bulunan hiçbir beyaz ya da kırmızı etini satın almayınız.
Besinlerinizi saklarken; et,balık ve tavukları diğer besinlerle temas etmeyecek şekilde saklayınız.
Buzdolabı ideal derecesi dondurucunun -18,dolabın içinin ise 0-4 derece olmasına dikkat ediniz.
Balıklar maksimum 48 saat dolapta kalabilir,daha uzun süre saklamayın. pişirilmiş yiyecekler 2 saat içinde tekrar dolaba koyulmalı.
Hazırlarken; çiğ et,balık ellendikten sonra mutlaka el hijyenine dikkat edilmelidir, herhangi bir mutfak gereciyle temas etmişse o malzeme hemen temizlenmelidir. Donmuş et,balık oda sıcaklığı yerine buzdolabında veya mikrodalgada çözülmelidir. Pişmiş ve çiğ besinlerin birbiriyle temasından kaçının. Taze sebze,meyveyi yemeden önce çok iyi yıkayınız. Son olarak, hazırladığınız besinlerin hijyeninden önce kendi el hijyeninize, floranıza dikkat etmeniz gerektiğini unutmamalısınız. Benden size tavsiye el yıkama; en ucuz ve en pratik korunma yoludur ;)
